Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach na rynku pracy z dnia 20.04.2004 r. – art. 6.3. cyt.: „Ochotnicze Hufce Pracy są państwową jednostką wyspecjalizowaną w działaniach na rzecz młodzieży, w szczególności młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym oraz bezrobotnych do 25 roku życia”. Są instytucją nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw pracy, realizują zadania państwa w obszarze polityki społecznej w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i marginalizacji młodego pokolenia oraz jego kształcenia i wychowania. Stanowią uzupełniające ogniwo w systemie wychowania, resocjalizacji i reedukacji młodzieży, która wypadła z powszechnego systemu edukacji.
Głównym celem działalności OHP jest stwarzanie młodzieży warunków do prawidłowego rozwoju społecznego i zawodowego – w tym szczególnie działania skierowane są do młodzieży defaworyzowanej, dla której wsparcie polega na budowaniu systemu pomocy dla grup najsłabszych, organizowaniu i wspieraniu form wychodzenia z ubóstwa, bezrobocia i patologii społecznych.
Do najważniejszych zadań realizowanych przez Ochotnicze Hufce Pracy należy wspomaganie systemu oświaty poprzez aktywizację społeczną, zawodową i ekonomiczną młodzieży, podejmowanie działań zmierzających do podwyższania kwalifikacji zawodowych lub przekwalifikowania, wspieranie inicjatyw służących przeciwdziałaniu bezrobociu i wychowaniu w procesie pracy, w tym organizowaniu zatrudnienia oraz organizowanie międzynarodowej współpracy młodzieży.
OHP nie jest organem prowadzącym szkoły.
Podmiotem oddziaływań Ochotniczych Hufców Pracy jest młodzież w wieku 15 -25 lat. OHP zapewnia uczestnikom praktyczną naukę zawodu oraz zapewnia aktywny udział w zadaniach o charakterze sportowo-rekreacyjnym (spartakiady, turnieje, rajdy, wycieczki), udział w zadaniach kulturalno-oświatowych (konkursy, festiwale, imprezy okolicznościowe) organizowane zarówno na szczeblu centralnym czy ogólnopolskim, jak i regionalnym, wojewódzkim i lokalnym. Opracowuje i realizuje programy profilaktyczne, wychowawcze i resocjalizacyjne. Realizuje kompleksowe działania opiekuńczo-wychowawcze. Młodzież rozwija swoje umiejętności społeczne m.in. poprzez udział w pracach Wojewódzkiego Klubu Aktywnych. Ma zapewnioną opiekę wykwalifikowanej kadry wychowawczej.
Każdego roku OHP organizuje konkurs zawodowy pn. „Sprawny w zawodzie”, który umożliwia młodzieży i kadrze sprawdzenie poziomu przygotowania zawodowego młodzieży kończącej cykl kształcenia.
Oferta edukacyjno-wychowawcza skierowana jest przede wszystkim do młodzieży ze środowisk bezrobotnych lub z rodzin niewydolnych wychowawczo, zagrożonej wypadnięciem z systemu edukacji. Uczestnicy OHP otrzymują nieodpłatnie miejsca w internatach i całodobowe wyżywienie w Ośrodkach Szkolenia i Wychowania oraz Centrach Kształcenia i Wychowania. Kadra pedagogiczna Ochotniczych Hufców Pracy współpracuje ze specjalistycznymi instytucjami i organizacjami ze środowiska lokalnego zajmującymi się problematyką młodzieży, m.in. ze szkołami, kuratoriami oświaty, pracodawcami i organizacjami pracodawców, urzędami pracy, sądami, policją, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, poradniami ds. uzależnień itp.
Stosownie do posiadanego poziomu wykształcenia uczestnicy OHP uzupełniają wykształcenie ogólne na poziomie szkoły podstawowej, przyuczając się do wykonywania określonej pracy oraz kontynuują naukę w szkole branżowej I stopnia lub na kursach zawodowych w formie kursowej przygotowujących do egzaminu nadającego kwalifikacje zawodowe.
Zatrudnienie i przygotowanie zawodowe uczestników OHP odbywa się na podstawie indywidualnych umów o pracę zawartych pomiędzy uczestnikiem OHP, a pracodawcą lub na warsztatach OHP – na zasadach dotyczących pracowników młodocianych.
Młodzież może kształcić się w ponad 60 zawodach. Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników ma dwie formy i odbywa się jako nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy. Nauka zawodu przygotowuje młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego robotnika lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu organizowaną u pracodawcy oraz dokształcanie teoretyczne. Nauka zawodu trwa nie krócej niż 24 miesiące, ale nie dłużej niż 36 miesięcy i kończy się egzaminem na tytuł wykwalifikowanego robotnika u pracodawcy lub przed Okręgowymi Komisjami Egzaminacyjnymi lub komisjami egzaminacyjnymi Izb Rzemieślniczych na tytuł czeladnika. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy również kończy się egzaminem i może trwać najwyżej 22 miesiące. Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. W pierwszym roku nauki nie mniej niż 5 proc., w drugim – nie mniej niż 6 proc. i w trzecim – nie mniej niż 7 proc.
Działania OHP realizowane są w całej Polsce poprzez Komendę Główną OHP oraz podległe jej 16 Wojewódzkich Komend OHP wraz z Centrami Edukacji i Pracy Młodzieży oraz Centrami Kształcenia i Wychowania.
Wojewódzkiej Komendzie OHP w województwie świętokrzyskim, podlega 7 jednostek o charakterze opiekuńczo-wychowawczym (Hufiec Pracy w Kielcach, w Sandomierzu, w Skarżysku- Kamiennej, w Końskich, Ośrodek Szkolenia i Wychowania w Starachowicach, w Pińczowie i Jędrzejowie) oraz Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży w Kielcach realizujący zadania na rzecz rynku pracy (poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy, szkolenia zawodowe).
Wszystkie jednostki organizacyjne OHP, w mniejszym lub większym stopniu mają charakter placówek otwartych, tzn. realizowane są w nich zadania programowe na rzecz środowiska lokalnego, przy współpracy i współdziałaniu z lokalnymi władzami samorządowymi, pracodawcami, stowarzyszeniami i fundacjami działającymi na określonym terenie.
